Ιστορία μιας πόλης

Tillgängliga avsnitt

5 resultat 148

Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;
Ο λαγός υπήρξε ένα σημαντικό και πολυδιάστατο σύμβολο στην αρχαία Αθήνα, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στην τέχνη και τις αντιλήψεις περί θανάτου. Στο απόσπασμα από το «Κυνηγετικόν» του Ξενοφώντα, περιγράφεται αναλυτικά το κυνήγι λαγών, η χρήση σκύλων και παγίδων και ο παιδαγωγικός ρόλος της δραστηριότητας αυτής, καθώς εκπαίδευε τους νέους στην αντοχή, την ταχύτητα και το ήθος του πολίτη-πολεμιστή. Η Κάτια Μαργαρίτη, ειδική στην ταφική τέχνη και τη συμβολική των ζώων στην αρχαιότητα, αναλύει τη σημασία του λαγού, ο οποίος συγχέεται συχνά με το κουνέλι, αν και στην Ελλάδα των κλασικών χρόνων υπήρχαν μόνο λαγοί.Ο λαγός εμφανίζεται στην τέχνη ως θήραμα, ερωτικό δώρο, κατοικίδιο ή σύμβολο ταχύτητας, και σχεδόν πάντα συνδέεται με το ανδρικό φύλο – κυρίως με εφήβους και αγόρια. Στην ταφική τέχνη, ο λαγός αποκτά ιδιαίτερο συμβολισμό: ως κατοικίδιο ή θήραμα, συνδέεται με την πρόωρη απώλεια νέων που πέθαναν πριν προλάβουν να τεκνοποιήσουν. Η γονιμότητα του ζώου αντιπαραβάλλεται με τη ματαιωμένη δυναμική γονιμότητας των νεκρών, κάνοντας τον λαγό σύμβολο πρόωρου θανάτου αλλά και της αξίας της συνέχειας του οίκου και της πόλης. Οι παραστάσεις σε αγγεία και επιτύμβια ανάγλυφα, όπου νέοι κρατούν λαγούς με φροντίδα ή θλίψη, αποτυπώνουν αυτή τη συγκινητική διάσταση.Έτσι, ο λαγός λειτουργεί ταυτόχρονα ως κυνηγετικό θήραμα, σύμβολο πολυτελείας, ερωτικό δώρο και, τελικά, μεταφορά της νεότητας που χάνεται πρόωρα.Η Κάτια Μαργαρίτη είναι Διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας με σπουδές στο τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο University College London. Η Διδακτορική της διατριβή έχει θέμα τον θάνατο της αγάμου κόρης στην Αθήνα των κλασικών χρόνων και έχει εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Archaeopress στην Αγγλία. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην ταφική τέχνη, στις ταφές και στα ταφικά έθιμα, στη γλυπτική και στην αγγειογραφία της αρχαίας Αθήνας καθώς και στα ζώα στην αρχαία τέχνη. Το βιβλίο της για τον θάνατο και την ταφή στην κλασική Αθήνα κυκλοφόρησε το 2021 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. Αυτό το διάστημα συγγράφει μία μονογραφία για τον σκύλο στην αρχαία αττική τέχνη και ένα βιβλίο για τα ζώα στην αρχαία Ελλάδα μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Kenneth Kitchell το οποίο θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Routledge.Είναι Research Associate του τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Reading
--------
18:29
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου
Το μυθιστόρημα «Η ερωμένη της» της Ντόρας Ρωζέττη, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1929 και επανακυκλοφόρησε το 2024 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, αποτελεί ένα πρωτοποριακό έργο για τα ελληνικά γράμματα, καθώς πραγματεύεται μια ερωτική σχέση μεταξύ δύο γυναικών.Το βιβλίο, μέσα από τη μορφή ημερολογιακών καταγραφών, περιγράφει τη ζωή μιας νεαρής φοιτήτριας στην Αθήνα του Μεσοπολέμου, αναδεικνύοντας το φεμινιστικό και φοιτητικό κίνημα, τις κοινωνικές αντιφάσεις που βίωναν οι γυναίκες και τις δυσκολίες μιας ζωής εκτός κοινωνικών προτύπων.Είναι πολύτιμο όχι μόνο για την τολμηρή θεματική του, αλλά και ως έκφραση μιας επαναστατικής, μοντέρνας συνείδησης της δεκαετίας του ’20 στην Ελλάδα. Αν και παραμένει άγνωστο ποια ήταν η συγγραφέας, η συζήτηση γύρω από το έργο αποκαλύπτει πολλά για τη λογοτεχνία και την κοινωνική ατμόσφαιρα του Μεσοπολέμου.Η Παναγιώτα Βογιατζή είναι υποψήφια διδακτόρισσα στο Πανεπιστήμιο του Birmingham (Τμήμα Σύγχρονων Γλωσσών/Συγκριτικών Σπουδών). Οι προπτυχιακές της σπουδές πραγματοποιήθηκαν στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου ολοκλήρωσε επίσης και τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη Νέα Ελληνική Φιλολογία. Ο τίτλος της διδακτορικής της διατριβής είναι: «Representations of queer women in French and Greek literature (1880-1940): A comparative reading». Μελετά συγκριτικά τις δύο λογοτεχνικές παραγωγές, αναζητώντας σημεία σύγκλισης και απόκλισης στους λόγους και στις μορφές γνώσης που κάθε πολιτισμικό περιβάλλον διαμόρφωσε και διέδωσε σχετικά με τη γυναικεία ομοερωτική επιθυμία.Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη συγκριτική λογοτεχνία και τη μετάφραση, καθώς και στη σύνδεσή τους με τις φεμινιστικές και queer θεωρίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνει στη μελέτη των μηχανισμών εξουσίας που συμβάλλουν στη διαμόρφωση έμφυλων προσδοκιών σε συγκεκριμένα πολιτισμικά και ιστορικά πλαίσια, καθώς και στην ανάδειξη και την κριτική ανάλυση των «τιμωριών» απέναντι σε «απείθαρχες θηλυκότητες» που ανέτρεψαν κανονιστικά πρότυπα: την αορατότητα, την αποσιώπηση, την παράβλεψη της ύπαρξής τους ή και του έργου που παρήγαγαν από κάθε «εθνική» και «επίσημη» γραμμή Ιστορίας.
--------
29:38
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ στης Αστυπάλαιας;
Ένα νησί των Δωδεκανήσων με πλούσια ιστορία, σημαντικός σταθμός στο Αιγαίο ήδη από την προϊστορική περίοδο. Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν την παρουσία Μινωιτών, Μυκηναίων και Κλασικών πολιτισμών, ενώ τα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα μαρτυρούν τη συνεχή κατοίκησή της. Το Βαθύ της Αστυπάλαιας έχει αποκτήσει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον λόγω των συνεχιζόμενων ανασκαφών που φέρνουν στο φως νέα ευρήματα για την ιστορία του νησιού. Πρόκειται για μια περιοχή που κρύβει ίχνη από διάφορες χρονικές περιόδους, αποδεικνύοντας τη διαχρονική σημασία της.Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αρχαιολογικά ευρήματα της Αστυπάλαιας είναι το μοναδικό νεκροταφείο βρεφών, που έχει ανακαλυφθεί στην περιοχή. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γνωστή νεκρόπολη βρεφών στον κόσμο, χρονολογούμενη στην ελληνιστική περίοδο. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει εκατοντάδες ταφές νεογνών μέσα σε πήλινα αγγεία, μια ταφική πρακτική που συνδέεται με συγκεκριμένες λατρευτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής.Επιπλέον, η ευρύτερη περιοχή του Βαθέος συνεχίζει να αποκαλύπτει στοιχεία για την κατοίκηση και τη ναυτική δραστηριότητα της Αστυπάλαιας, καθώς βρίσκεται σε κομβικό σημείο των θαλάσσιων δρόμων του Αιγαίου. Τα ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα μαρτυρούν ότι το νησί διατήρησε τη στρατηγική και εμπορική του σημασία για αιώνες.Η αρχαιολογική έρευνα στην Αστυπάλαια παραμένει δυναμική, αποκαλύπτοντας συνεχώς νέα στοιχεία για τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που έζησαν στο νησί.Ο Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος, καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1965 και σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου ειδικεύτηκε στην Προϊστορική Αρχαιολογία. Έλαβε το διδακτορικό του το 1995 και τιμήθηκε με το Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies (1997). Υπήρξε υπότροφος σε πανεπιστήμια όπως το La Sapienza, το Princeton και το NYU, ενώ έχει εργαστεί στην Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, στο Υπουργείο Πολιτισμού και σε ανασκαφές στη Θήρα, τη Νάξο και την Πυλία. Από το 2011 διευθύνει την Αρχαιολογική Έρευνα Πεδίου στο Βαθύ Αστυπάλαιας και από το 2024 το πρόγραμμα στο Κόκκινο Βουνό Θήρας. Η έρευνα και οι δημοσιεύσεις του αφορούν τη Μυκηναϊκή Νάξο, το Μετανακτορικό Αιγαίο, τις Θηραϊκές τοιχογραφίες και τη Μυκηναϊκή Πυλία. Είναι τακτικός εταίρος της Αρχαιολογικής και της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.
--------
33:00
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;
Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού.Πώς ορίζεται ο δωσίλογος στην κατοχική Αθήνα; Ποιες κοινωνικές τάξεις, πολιτικά κόμματα, φύλα και ηλικιακές ομάδες συμμετείχαν σε δωσιλογικές δραστηριότητες; Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάδειξη των δωσιλογικών ομάδων κατά τη διάρκεια της Κατοχής και ποιος ήταν μετέπειτα ο ρόλος τους στα Δεκεμβριανά; Με ποιους τρόπους η βρετανική στρατιωτική διοίκηση αξιοποίησε τους δωσίλογους κατά τις συγκρούσεις του Δεκεμβρίου 1944; Ποιοι ήταν οι στόχοι και οι συνέπειες αυτής της συνεργασίας; Πώς εξελίχθηκε η σχέση των Ταγμάτων Ασφαλείας και άλλων δωσιλογικών σχηματισμών με τις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις μετά την απελευθέρωση της Αθήνας; Με ποια μέσα οι δωσιλογικές ομάδες επιδίωξαν να δικαιολογήσουν τη συνεργασία τους με τις δυνάμεις Κατοχής; Σε ποιο βαθμό τα γεγονότα των Δεκεμβριανών επηρέασαν τη δικαστική μεταχείριση των δωσιλόγων μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου; Υπήρξε απονομή δικαιοσύνης ή επικράτησε η ατιμωρησία; Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική του διατριβή δημοσιεύθηκε το 2012 με τίτλο Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα, ενώ το δεύτερο βιβλίο του, με τίτλο Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας, κυκλοφόρησε το 2014 – και τα δύο από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Έχει συνεπιμεληθεί τρεις συλλογικούς τόμους σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, ενώ πολλά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ιστορικά περιοδικά και εφημερίδες. Ιδρυτικό μέλος του Φόρουμ Κοινωνικής Ιστορίας, έχει συνδιοργανώσει τέσσερα συνέδρια. Από το 2013 ασχολείται συστηματικά με τη Δημόσια Ιστορία. Πραγματοποιεί ιστορικούς περιπάτους στο κέντρο της Αθήνας για την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών, με τη συμμετοχή εκατοντάδων πολιτών, καθώς και (από τον Δεκέμβριο του 2019) ιστορικούς περιπάτους με μικρά γκρουπ κάθε εβδομάδα στο πλαίσιο του Athens History Walks. Είναι ένας από τους σχεδιαστές του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δημόσια Ιστορία» στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, καθώς και ο εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», οι οποίες, υλοποιημένες από το 2015 ως το 2019, καθιέρωσαν τον μαζικό εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς και αποτέλεσαν μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις δημόσιας ιστορίας στην Ελλάδα.
--------
30:23
Από τι πέθαναν δεκάδες χιλιάδες Αθηναίοι το 430 π.Χ.;
Πότε και μέσα σε ποιες συνθήκες εμφανίστηκε ο λοιμός των Αθηνών, γνωστός και ως λοιμός του Θουκυδίδη, που έπληξε την Αθήνα κατά το δεύτερο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου, στις αρχές του καλοκαιριού του 430 π.Χ; Τι γνωρίζουμε για το είδος της ασθένειας; Έχει ταυτιστεί με κάποια γνωστή νόσο; Πώς αντιμετώπισαν την επιδημία οι γιατροί της εποχής; Εκτός από τις απόψεις της ιατρικής, δόθηκαν στον λοιμό άλλες ερμηνείες, και ποιες ήταν αυτές; Γιατί είναι τόσο σημαντικός ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι νεκροί, τη στιγμή που κινδυνεύουν άμεσα όσοι είναι ακόμα ζωντανοί;Ποιες ήταν οι επιπτώσεις αυτού του λοιμού στην Αθήνα του 5ου αιώνα; Και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες, ποιες ήταν;
--------
38:29